برای فهم اسمزی ابتدا باید دفیوژن را تعریف کنیم.بنابراین داریم:
دفیوژن بیان می کند که مولکول ها در یک محلول از قسمتی که غلظت بیشتر است به قسمت با غلظت کمتر نفوذ می کنند.به عنوان مثال هنگامی که شما یک سوپ خوشمزه را در آشپز خانه می جوشانید آن مولکول های خوشمزه فقط در ظرف باقی نمی مانند و رفته رفته در جای جای خانه به حرکت در می آیند و محیط را با بوی خود پر می کنند.به عبارت دیگر عمل دفیوژن صورت گرفته است یعنی مولکول ها از یک محیط غلیظ ( ظرف سوپ ) به یک محیط با غلظت کمتر ( فضای خانه ) نفوذ کرده اند.
اسمزی نوع مخصوصی از دفیوژن است که در آن تمام مولکول ها در آب قرار دارند.و آب از طریق یک مانع موسوم به غشای نیمه تراوا به دو قسمت تقسیم شده است.یک غشای نیمه تراوا به آب اجازه عبور می دهد ولی یون ها مانند (- Na+, Ca++, Cl) و مولکول های بزرگ مانند هیدرو کربن ها اجازه عبور از غشا را ندارند.غشای نیمه تراوا می تواند از مواد مختلفی ساخته شود ولی بیشتر از استات سلولز و پلی آمیدهای صمغ گیاهان ساخته می شود.یکی از موادی که یک غشای نیمه تراوا نیست Saran wrap است دلیلش این است که همه چیز به این ماده می چسبد.
اکنون داریم:در اسمزی آب از یک محیط رقیق به یک محیط غلیظ نفوذ می کند.دلیل آن این است که آب با این عمل می خواهد محیط غلیظ را رقیق تر گرداند.
اسمزی معکوس
اسمزی در تصفیه آب به ما کمک نمی کند.چون آب به محیط آلوده نفوذ می کند.ما می خواهیم که جهت حرکت آب را معکوس کنیم.اسمزی می تواند معکوس شود اگر فشار کافی بر سمت غلیظ غشا وارد شود.این در شکل پایین نشان داده شده است.توجه کنید که در این مورد غشای نیمه تراوا در مقابل آب نقش یک فیلتر را بازی می کند.به همین دلیل اسمزی معکوس را بعضی وقت ها ultrafiltration می نامند.
 در میان سیارات منظومه شمسی، سیاره زمین تنها سیاره ای است که دارای مقادیر بسیار زیاد آب در سطحش می باشد بطوریکه تقریبا" سه چهارم سطح آن از آب پوشیده شده است.بیشتر مردم با تغییرات روزانه سطح آب دریاها بعنوان جزرومد آشناهستند.تقریبا" در تمام نقاط ساحلی دنیا جزرومد بصورت دو بار مد(بالا آمدن آب) ودوبار جزر(پایین آمدن آب) وجود دارد.مقدار اختلاف بالا وپایین آمدن آب بین چند سانتی متر تا چند متر ودر نقاط مختلف دنیا متفاوت است.برای نمونه درمنطقه ای در مرز کانادا وآمریکا این مقدار به حدود 20 متر می رسد.واما دلیل جزرومد چیست؟ جزرومد نتیجه مستقیم اثر گرانشی ماه وخورشید روی زمین است.همانطور که می دانید مقدار نیروی گرانش به فاصله دو جسم بستگی دارد.بنابراین در مورد ماه و زمین (همین طور خورشید و زمین)جاذبه ماه روی قسمتی از زمین که رو به ماه است بیشتر از قسمت دیگر که در حدود 12800 کیلومتر(قطر زمین) دورتر است می باشد.تفاوت این نیرو ناچیز ودر حدود 3 درصد است اما دارای اثری قابل توجه است.
| |
