پاسخ به سوال دانش آموزان در باره ی لایه های زمین

پاسخ به سوال دانش آموزان در باره ی لایه های زمین 

یکی از دانش آموزان کلاس ( آقای مهدی آیتی )  به جمله ی کتاب علوم ششم  صفجه ی 33 معترض شد و از من توضیح خواست که به این وسیله پس از تحقیق در مورد لایه های زمین پاسخ می دهم 

جمله ی کتاب : به خمیر کره و بخش جامد بالایی گوشته مجموعا گوشته بالایی می گویند 

این جمله کاملا درست است زیرا در بررسی لایه های زمین گوشته را به دولایه تقسیم می کنند . 

1 - گوشته ی بالایی ( شامل بخش جامد بالای گوشته و قسمت سست یا خمیری گوشته ) ضخامت گوشته ی بالایی در حدود 320 کیلومتر میباشد . که در حدود 70 کیلومتر شامل بخش جامد گوشته ی بالایی و 250 کیلومتر بخش سست کره یا خمیری گوشته است . 

2 - گوشته ی زیرین که ازیر خمیر کره تا ابتدای هسته ی خارجی ادامه داشته و حالت آن جامد است . ضخامت این بخش در حدود 2550 کیلو متر است . 

گوشته یا جُبّه به قسمتی از زمین گویند که در فاصله ۲۹۰۰ کیلومتری از سطح زمین قرار دارد. گوشته حدفاصل بین پوسته و هسته می‌باشد. گوشته حالتی نیمه جامد دارد و مانند خمیر می‌باشد. گوشته اطراف هسته را فرا گرفته‌است، مواد سازنده گوشته: سیلسیم، اکسیژن، آهن، منیزییم، کلسیم.

از گوشته توده‌ای داغ و صعود‌کننده از ماگما منشأ می‌گیرد که به آن زبانۀ گوشته می‌گویند.

بخش‌ها : 

 بخشی از گوشتهٔ زمین در عمق کمتر از حدود ۷۰۰ کیلومتر را روگوشته ( گو شته فوقانی) می‌گویند. به بخشی از گوشتهٔ زمین، از عمق ۷۰۰ تا ۲۹۰۰ کیلومتر را زیرگوشته گفته می‌شود. بخشی از گوشتهٔ بالایی زمین، واقع در زیر سنگ‌کُره که سست است و در آن ماگما تولید می‌شود سست‌کُرهنام دارد.

زلزله بسیار عجیب

خبرآنلاین: صبح روز گذشته، زلزله بسیار عجیبی شرق دور روسیه را لرزاند. این زلزله با شدت 8.3 ریشتر در عمق 610 کیلومتری زمین رخ داد، جایی‌که معمولا سنگ‌ها به‌قدری داغ هستند که به جای تکان خوردن، به آرامی تغییر شکل می‌دهند.

در زلزله روز گذشته روسیه چنین چیزی رخ نداد و سنگ‌ها با جابجایی خود، زمین‌لرزه 8.3 ریشتری را منتقل کردند. زمین‌لرزه در زیر دریای اوخوتسک واقع در شمال ژاپن و غرب شبه‌جزیره کامچاتکا رخ داده، جایی که بستر دریا بخشی قدیمی از صفحه پوسته‌ای اقیانوس آرام است و به زیر صفحه اوراسیا می‌رود. سرعت این حرکت 8 سانتی‌‌متر در هر سال است که باعث می‌شود پوسته به مقدار کافی خنک شود و درنتیجه زمین‌لرزه‌هایی تاعمق 650 کیلومتری (و حتی عمیق‌تر) نیز اتفاق بیفتد.

زمین‌لرزه‌های عمیق به خاطر فاصله زیاد منبع انرژی با سطح زمین، معمولا خرابی‌های کمتری به همراه دارند، هرچند تکان‌های آن‌ها تا فاصله‌های دور احساس می‌شوند؛ به‌عنوان مثال، زلزله 8.3 ریشتری دیروز روسیه حتی در مسکو نیز احساس شد.

تا پیش از این، آخرین نمونه از زمین‌لرزه‌های عمیق مربوط به زمین‌لرزه 8.2 ریشتری بولیوی در 9 ژوئن 1994 / 18 خرداد 1373 بود که در عمق 631 کیلومتری زمین رخ داد. 

نمونه ای از چند فسیل

 

  

 

 

آشنایی با مناطق زلزله خیز کره زمین 

مناطق زلزله خیز جهان دارای محدوده‌ای تقریبا مشخص روی کره زمین هستند

در کلی‌ترین این طبقه بندی، این مناطق به 3 دسته تقسیم می‌شوند اما در تقسیم بندی دقیقتر 5 شهر یا نقطه دنیا، زلزله‌خیزترین شهرهای جهان محسوب می‌شوند که در ادامه به آنها اشاره می‌شود.

کمربند پیرامون اقیانوس آرام

بیش از دو سوم زمین لرزه‌های جهان در این منطقه با دو سمت شرقی (سواحل غربی قاره‌های آمریکای شمالی و آمریکای جنوبی) و غربی اقیانوس آرام (سواحل شرقی روسیه، چین، ژاپن، گینه، استرالیا و زلاند نو) رخ می دهد.

پوسته زمین در گرده ماهی وسط اقیانوس اطلس در حال زایش بوده و عرض اقیانوس اطلس در حال افزایش است. به عکس دو سوی اقیانوس آرام تحت فشار است و سواحل چین و ژاپن و کالیفرنیای آمریکا همواره شاهد زمین لرزه‌های شدید است.

جالب اینکه در سواحل اقیانوس اطلس کمتر زمین لرزه رخ می‌دهد. سواحل غربی قاره‌های اروپا و آفریقا به ندرت زمین لرزه‌های شدید رخ می‌دهد. سواحل شرقی آمریکای شمالی و جنوبی نیز آرام و کم خطر است.

کمربند آلپاید یا آلپ – هیمالیا

این منطقه از کوه‌های آلپ اروپا تا رشته کوه‌های هیمالیا در شمال هند که تا اندونزی نیز ادامه دارد.

حدود 20 درصد زمین لرزه‌ها، روی این کمربند رخ می‌دهد. این زمین لرزه‌ها اغلب کم عمق هستند و تلفات جانی و زیان‌های مالی زیادی به بار می‌آورند.

شورهای اندونزی، هند و نپال، افغانستان و پاکستان، ایران، ارمنستان، ترکیه و جنوب ایتالیا روی این کمربند قرار دارند.

کمربند میانی (گرده ماهی وسط) اقیانوس اطلس

حدود 10 درصد زمین لرزه‌ها روی این کمربند رخ می‌دهد.

کارشناسان از روی ثبت و اندازه‌گیری 30 هزار زلزله طی سال‌های 1961 تا 1967 توانسته‌اند به طور علمی یک نقشه زلزله‌خیزی برای جهان ارائه دهند که کمربندهای لرزه خیز اصلی زمین همراه با عمق کانونی زلزله‌ها روی نقشه مشخص است.

زلزله‌های ایران، افغانستان، پاکستان، ارمنستان و ترکیه معمولا کم عمق هستند و کیفیت پایین ساخت و ساز در این کشورها سبب می‌شود که تلفات جانی و زیان‌های مالی زمین لرزه‌ها در این کشورها بسیار گسترده باشد.

شهرهای زلزله‌خیز جهان:

• لس‌آنجلس

زلزله همیشه بخشی از گذشته لس‌آنجلس را تشکیل داده است. در سال 1994 زلزله‌ای به‌شدت 7/6 ریشتر منطقه نورثریج این شهر را به‌شدت لرزاند و با وارد کردن خساراتی وحشتناک به بزرگراه‌ها جان بیش از 70 نفر را گرفت  و خسارتی بالغ بر 20 میلیون دلار به بار آورد.

اما این تعداد در برابر خسارتی که زلزله بعدی در لس‌آنجلس به‌جا خواهد گذاشت کاملا ناچیز است. آخرین زلزله بزرگ با شدت 9/7 ریشتر در این منطقه در سال 1857 رخ داده است.

پس از زلزله نورثریج در این شهر اقدامات ایمنی و ضد‌زلزله فراوانی صورت گرفته و تجهیزات اورژانسی در این شهر در حد بالایی بهبود پیدا کرده است.

• توکیو

در سال 1923 زلزله‌ای شدید این شهر را لرزاند و در حدود 150 هزار نفر در اثر آن جان خود را از دست دادند.

با وجود اینکه پس از این زلزله ساختمان‌ها در ژاپن در برابر زلزله مقاوم‌سازی‌ شده و به مقاوم‌ترین ساختمان‌ها در جهان تبدیل شده‌اند، زلزله‌ای مشابه سال 1923 که به اعتقاد دانشمندان وقوع آن اجتناب‌ناپذیر است، می‌تواند در حدود 10 هزار انسان را به کام مرگ بکشاند  و در حدود یک تریلیون دلار خسارت مالی وارد کند.

• تهران

تقریبا تمامی بخش‌های ایران روی سطوح زلزله‌خیز قرار گرفته و کشور ما از گذشته رنج زلزله‌های بسیار شدیدی را تحمل کرده است.

زلزله 8/6 ریشتری بم که این شهر باستانی را با خاک یکسان کرد و جان بیش از 30 هزار انسان را گرفت از جمله این وقایع است.

قوع زلزله‌ای مشابه زلزله بم برای شهر تهران فاجعه‌ای وحشتناک دربر خواهد داشت. ساختمان‌های این شهر متفاوت از ساختمان‌های مقاوم شهرهایی مانند توکیو و سانفرانسیسکو، کاملا سست بوده و بسیاری از ساکنان خانه‌های بتنی غیرمقاوم درصورت وقوع زلزله‌ای شدید به کام مرگ خواهند رفت.

زمانی وزارت بهداشت اعلام کرده بود که درصورت وقوع زلزله‌ای 7 ریشتری بیش از 90 درصد از بیمارستان‌های تهران نابود خواهد شد.

این شهر به‌اندازه‌ای در خطر زلزله قرار دارد که گفت‌وگوهای متعددی درباره تغییر دادن پایتخت صورت گرفته است.

• اندونزی

منطقه حلقه آتش نیم‌دایره‌ای که از صفحات زمینی فعال و آتشفشان‌های خروشان در کناره اقیانوس آرام برخوردار است، منطقه‌ای است که از نیوزیلند تا شیلی را در بر می‌گیرد.

این منطقه زلزله خیزترین بخش سیاره زمین است و بر همین اساس متحمل زلزله‌های شدید، انفجارهای آتشفشانی و تسونامی‌های متعدد شده است.

آخرین تسونامی که در این منطقه رخ داده است در اثر زلزله‌ای با شدت 3/9 در ساحل شمالی سوماترای اندونزی رخ داده و در حدود 230 هزار کشته بر جا گذاشته است.

اندونزی به‌صورت مداوم درمعرض وقوع زلزله قرار دارد که آخرین آن در سپتامبر سال‌ 2009 با شدت 6/7 در حدود هزار کشته بر جا گذاشت.

• شمال غرب اقیانوس آرام

ساکنان منطقه باران‌خیز کاسکادیا (منطقه‌ای در محدوده اورگان تا بریتیش کلمبیای جنوبی) شاید معتقد باشند که زلزله یکی از مشکلات همسایگان آنها در ایالت کالیفرنیاست اما این منطقه درواقع روی یکی از خطرناک‌ترین گسل‌های جهان قرار گرفته است.

نکته قابل تامل این است که زلزله‌های بزرگ در این منطقه به ندرت رخ می‌دهد. جدیدترین زلزله‌ای که در تاریخ این منطقه ثبت شده به سال 1700 تعلق دارد که زلزله‌ای بسیار قدرتمند (قدرت آن در مقیاس ریشتر برابر 2/9 برآوردمی‌شود) این منطقه را لرزاند.

رکوردهای زمین‌شناسی، دوره وقوع زلزله‌های شدید در این منطقه را هر 500 سال ثبت کرده‌اند.

مفاهیم: کانون زلزله چیست؟ 

 

زلزله حالت خاصى از تغییر شکل توده‌هاى سنگى است که در آن پدیده گسیختگى در مقیاس متفاوت رخ مى‌دهد.

در گزارش یک زلزله با مفاهیمی چون کانون سطحی زلزله، مرکز زلزله و ... مواجه هستیم.

به عبارت دیگر، هر نوع لرزش زمین در اثر عبور امواج لرزه‌اى موجب زلزله می‌شود. عامل ایجاد امواج لرزه‌اى هم آزاد شدن انرژى‌هاى اندوخته شده در زمین است.

 چطور زلزله می‌شود؟ 

کانون ژرفى یا مرکز زلزله (Hypocenter) یا (Focus): جایى است که در اثر گسیختگى در پوسته زمین امواج لرزه اى آزاد مى شود.

کانون سطحى زلزله (Epicenter): نزدیکترین فاصله مرکز زلزله به سطح زمین است که به طور طبیعى داراى بیشترین شدت لرزش است.

ژرفاى زلزله (Focal Depth): فاصله بین کانون ژرفى زلزله تا سطح زمین است.

فاصله زلزله: فاصله بین مرکز سطحى زلزله تا ایستگاه ثبت زلزله است.

زلزله ها بر اساس ژرفا به چند نوع تقسیم مى‌شوند:

- زلزله‌هایی با عمق کمتر از 70 کیلومتر را زلزله کم ژرفا می‌گویند.
- زلزله‌هایی با عمق 100 تا 300 کیلومتر، زلزله با ژرفای متوسط نامیده می‌شود.
- زلزله‌هاى باژرفاى بیشتر از 300 کیلومتر، زلزله با عمق زیاد نام دارد.

مفاهیم: پس لرزه و پیش لرزه چیست؟ 

  

 

زلزله یک لرزش واحد نیست بلکه به صورت دسته‌اى از لرزش‌ها است. مجموعه‌اى از لرزه‌هاى روی داده در یک منطقه که در مقطع زمانى هفته یا ماه به وقوع مى‌رسد را دسته لرزه میگویند.

فراوانى دسته لرزه پس از رسیدن به یک حد بیشینه کاهش مى‌یابد.
اگر نمودار گروه زلزله را در طول زمان رسم کنیم، یک لرزش شاخص و اصلی وجود دارد که بزرگترین لرزش است. در اینجاست که بیشترین انرژى ذخیره شده در محیط به یکباره آزاد مى شود.

پیش لرزه : گاهى پیش از بروز زلزله اصلى , لرزه هایى با بزرگى کمتر از زلزله اصلى به وقوع مى پیوندد که معمولا فراوانى آنها با نزدیک شدن به زمان وقوع لرزه اصلى افزایش مى یابد. زمین لرزه های قبل از لرزش اصلى را پیش لرزه می نامند.

پس لرزه : لرزه هاى خفیفى است که اغلب پس از لرزه اصلى در اطراف کانون زلزله روى می دهند.

ریشتر چیست؟

مفاهیم: ریشتر چیست؟ 

زلزه ای به بزرگی ... ریشتر ... را لرزاند. جمله ای مانند این را بارها و بارها شنیده ایم، اما بزرگی یک زلزله بر حسب ریشتر باید چقدر باشد، تا ما تصور کنیم فاجعه ای اتفاق افتاده و حتما خسارات زیادی به بار آمده است؟

گاهی زلزله ای 5 ریشتری به مراتب خرابی بیشتری از یک زلزله 6 ریشتری به دنبال دارد.

واقعیت این است که مقیاس ریشتر، مقیاس دقیق و کاملی در مورد تخمین میزان ویرانگری یک زلزله نیست. ریشتر مقیاسی است که شدت انرژی آزاد شده در کانون زلزله را نشان می‌دهد.

چارلز ریشتر و بنو گوتنبرگ در سال ۱۹۳۵ رابطه‌ای ارائه کردند که میزان انرژی آزاد شده در کانون زلزله را بر اساس لگاریتم بیشترین مقدار جابه‌جایی افقی ثبت شده توسط لرزه‌نگار مشخص می‌کرد. طبق رابطه ریشتر، گوتنبرگ، اضافه شدن هر یک درجه به بزرگی زلزله، انرژی آزاد شده آن را تقریبا ۳۱٫۶ برابر بیشتر می‌کند.

اما در اثر وقوع یک زمین لرزه و آزاد شدن انرژی در کانون زلزله، چه میزان انرژی به سطح زمین منتقل می شود و میزان خرابی چه اندازه است؟ فاصله از کانون زلزله، مدت زمان لرزش، نوع امواج زلزله، جنس خاک و عواملی از این دست، در این میان نقش دارند و به همین دلیل خسارت‌های وارده در زمین لرزه‌های دارای درجه ریشتر یکسان، ممکن است بسیار متفاوت باشد. البته طراحی و استقامت سازه ها هم میزان خرابی ناشی از زمین لرزه نقش دارد و در نتیجه ریشتر مقیاس کاملی برای توصیف همه جانبه زمین لرزه نیست.

در دانش و مهندسی لرزه شناسی معیارهای دیگری برای بیان سایر خصوصیات زلزله وجود دارد. از جمله مقیاس مرکالی که 12 درجه دارد و برای بیان مقدار و شدت خسارت زمین لرزه استفاده می‌شود.

برای کارشناسان این امکان وجود دارد که بزرگی زمین لرزه در مقیاس ریشتر را درست پس از وقوع زمین لرزه و زمانی که امکان مقایسه اطلاعات از ایستگاه های مختلف زلزله نگاری به وجود آمده، معین کنند.

اما درجه مرکالی را نمی توان به این سرعت مشخص کرد و لازم است که محققان زمانی کافی برای بررسی اتفاقاتی که حین زمین لرزه روی داده است، در اختیار داشته باشند. هنگامی که تصویر دقیقی از میزان خسارت های وارده به عمل آمد، می توان درجه مرکالی مناسب را تخمین زد.   

چطور زلزله می‌شود؟ 

 

لرزش ناگهانی پوسته‌های جامد زمین، زلزله یا زمین لرزه نامیده می‌شود.

دلیل اصلی وقوع زلزله را می‌توان افزایش فشار بیش از حد سنگ‌ها و طبقات درونی زمین دانست. اما موضوع فراتر از این‌هاست. بخوانید:

این فشار در حدی است که سنگ گسسته می‌شود و دو قطعه ‌سنگ در امتداد سطح ‌شکستگی ‌نسبت به یکدیگر حرکت می‌کنند. به سطح‌شکستگی‌که توأم با جابجایی است، گسل گفته می‌شود.

چرا زلزله بوجود می‌آید؟

به درستی مشخص نیست که چرا زلزله بوجود می‌آید، اما همانطور که قبلا اشاره شد تجمع انرژی در درون زمین از یک طرف و افزایش نیروی زیاد در درون زمین و عدم تحمل طبقات زمین برای نگهداری این انرژی از طرف دیگر موجب شکسته شدن زمین در بعضی نقاط آن شده و انرژی از محل آن آزاد می شود. 

بطور کلی پس از اینکه در داخل زمین زلزله‌ای به وجود آمد و انرژی زمین آزاد شد، این انرژی آزا د شده به صورت امواج ارتعاشی در کلیه جهات منتشر شده و انرژی زلزله را با خود منتقل می کنند.

انواع حرکت گسل‌ها:

گسل عادی: در این حالت شیب سطح گسل در جهت شیب طبقات است.
گسل‌معکوس: گسلی است که در آن سطح‌بالا به طرف بالا حرکت کند. در حالت کلی شیب گسل بیشتر از 45 درجه است.

گسل امتدادی: در این گسل‌ها جابجایی به موازات امتداد گسل است، یعنی لغزش امتدادی غالب بر لغزش شیبی است.

انواع امواج زلزله:

امواج زمین‌لرزه با توجه به حرکت در داخل یا سطح زمین به دو دسته تقسیم می‌شوند:

امواج داخلی: دسته‌ای از امواح که در درون زمین و در تمامی جهات حرکت می‌کنند. امواج داخلی نیز به دو گروه امواج طولی یا اولیه و امواج عرضی یا ثانویه قابل تقسیم هستند.

امواج سطحی: سرعت امواج‌سطحی از امواج‌عرضی کمتر است و شدت آن نسبت به عمق و نسبت به فاصله از مرکز به سرعت کاهش می‌یابد. این امواج در مکان مشترک دو محیط گازی ومایع، در اثر ارتعاشات ناشی از زلزله بوجود می‌آید.

بیشترین انرژی را دارا بوده و عامل اصلی خرابی‌های ناشی از زمین لرزه بخصوص در مناطق مسکونی است. این  امواج همیشه در نزدیکی سطح های ناپیوستگی متمرکز می شوند. بدین جهت در محیط های همگن موج های سطحی نخواهیم داشت.

این امواج خود به گروه‌های مختلفی چون « لا» و  «رایلی» تفکیک می‌شود. حرکت این دو موج بسیار پیچیده و قدرت تخریبی این امواج و موج S بسیار زیادتر از امواج P است.

امواج طولی(P): این امواج باعث کشش ها و انقباض های متوالی درامتداد حرکت موج می شود . سرعت انتشار این امواج زیادتر ازامواج دیگر است و اولین امواجی است که به ایستگاه لرزه نگار می‌رسد.

امواج تراکمی از همه محیط هایی که توان تحمل فشار را دارند از جمله گازها، جامدات و مایعات عبور می کنند. ذراتی که تحت تاثیر موج P قرار می گیرند در جهت انتشار موج به جلو یا عقب نوسان می کنند.

مثلا هنگامی که بخشی از یک فنر را جمع کرده و به طور ناگهانی رها کنیم، فشردگی تمام طول فنر را طی خواهد کرد تا به انتهای آن برسد. در این مثال فنر در راستای حرکت موج به ارتعاش درآمده است که بسیار شبیه به نحوه انتشار امواج P است.

دلیل نامگذاری این امواج به نام امواج اولیه سرعت بالای آنهاست و  اولین موجی که از زلزله احساس می شود امواج P است. این امواج با وجود سرعت بالای بسیار سریع انرژی خود را از دست می دهند و  باعث ایجاد خرابی زیادی نمی شو.

امواج برشی (S): این امواج باعث می شود که سنگ خم شود و شکل خود را از دست بدهد. این امواج فقط ازجامدات رد می‌شود.

تقریباً اثر تخریبی تمام زلزله‌ها بر اثرامواج برشی است و به این معنی‌که وقتی لحظه شکستن سنگ فرا می‌رسد سنگ شکاف بر می‌دارد و نقاط مجاور شکاف بطور جانبی نسبت بهم حرکت می‌کند . در این زمان است که دو نوع موج P و S  ایجاد می‌شود.

امواج لاو (love): حرکت زمین توسط موج لاو، تقریبا شبیه موج S است. طنابی را به دیوار وصل کنید و سر دیگر طناب را در به سمت چپ و راست بصورت قائم حرکت دهید. این حرکت شبیه به حرکت امواج لاو است.

موج‌های لاو قدری سریعتر از امواج رایلی حرکت کرده و زودتر بر روی لرزه نگاشت ظاهر می‌شوند.

امواج رایلی (LR): این امواج به شکلی خاصی حرکت می کنند. بدین ترتیب که حرکت ذرات در امتداد مدارهای دایره ای  صورت می‌گیرد.

مقیاس ریشتر:

مقیاس ریشتر لگاریتمی است. یعنی افزایش یک واحد در مقیاس ریشتر نشان دهنده افزایش ده واحدی در دامنه موج است. مثلا دامنه موج در زلزله 6 ریشتری ده برابر دامنه موج زلزله 5 ریشتری است.

انواع سنگ ها و کانی ها

انواع سنگ ها و کانی ها  

ژیژس ( گچ )     

 

(فلوئوریت و کلسیت)
 

 

(مس)

(توپاز آبی)

(پیریت)

(آزوریت)

(آراگونیت و کلسیت)

گانیت

 

 

 

This image has been resized. Click this bar to view the full image. The original image is sized 640x480 and weights 110KB.

 

 

This image has been resized. Click this bar to view the full image. The original image is sized 506x450 and weights 38KB.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Ilvaite


Azurite with Malachite


Inesite


Orthoclase with Chlorite


Apatite-(CaF) with Schorl


Quartz


Cerussite

Azurite with Cerussite


Elbaite
 

 

  

 

  

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Amethyst


 

 

 

  

 

 

 

 

 

Chalcedony


 

  

Agate 

 

 

 

  

Carnelian

 

 

Heliotrope (bloodstone)

Citrine


 

 

 

 

 

 

 

 

Smoky quartz


 

 

 

Rose quartz


 

 

  

 

 

 

 

     

زمین ساخت ورقه ای

زمین ساخت ورقه ای 

 

در سال 1912 میلادی دانشمند آلمانی بنام وگنر اظهار داشت که حدود 200 میلیون سال پیش تمام خشکی ها به هم متصل و یک تکه بوده اند این خشکی رفته رفته به دو قسمت تقسیم شده و پس از آن هر قسمت نیز قطعه قطعه شده و قاره های امروزی را بوجود آمده اند سپس وگنر نظریه زمین ساخت ورقه ای را مطرح کرد.

نظریه زمین ساخت ورقه ای:
بر اساس این نظریه سنگ کره زمین یک تکه نیست بلکه از تعدادی ورقه های بزرگ و کوچک تشکیل شده است.

نکته: بعضی از ورقه ها در زیر قاره ها و بعضی دیگر در زیر اقیانوس ها و برخی هر دو را در بر می گیرد.

نکته: به هر یک از ورقه های سنگ کره یک پلیت می گویند نمونه ای از حرکت پلیت ها در سطح زمین.

بر اثر حرکت پلیت ها در حاضیه ورقه ها زلزله ایجاد می شود.
زلزله
حرکت ناگهانی قسمتی از زمین را زلزله گویند که این حرکت موجب تخریب ساخمان ها و رانش زمین     می شود و گاهی خسارت جانی و مالی زیادی را به بار می آورد.

ریشتر
واحد شدت زلزله است که دانشمند آمریکایی به نام چالز فوانسیس ریشتر اولین بار شیوه اندازه گیری شدت زلزله را پیشنهاد داد او شدت زلزله را 1 تا 12 ریشتر بیان کرد.

نکته انرژی زمین لرزه ای که شدت آن یک ریشتر است برابر انرژی حاصل از انفجار 170 گرم تی ان تی (TNT) است. به ازای افزایش هر درجه ریشتر شدت زمین لرزه 31 برابر عدد قبلی است.

سؤال: چه عاملی در زیر سنگ کره موجب شکل پذیری و خمیر مانند بودن نرم کره می شود؟
جواب: دما و فشار بسیار زیاد در زیر سنگ کره

سؤال: چگونه قسمت خمیری گوشته ممکن است جا به جا شود؟
جواب: چون قسمت زیرین دما بیشتر از قسمت بالایی بخش خمیری شکل است این اختلاف دما باعث تغییر چگالی مواد شده و سبب جابه جایی ماده خمیری شکل می شود.

سؤال: چه موقع ورقه های سنگ کره جا به جا می شوند؟
جواب: وقتی مواد نرم کره به آرامی بالا بیایند و به طرفین کشیده شوند ورقه ها روی هم می خزند.

حرکت ورقه ها در مجاورهم به سه صورت ممکن است باشد.

1- دو ورقه از هم دور می شوند.

2- دو ورقه به هم برخورد کرده و نزدیک می شوند.

3- دو ورقه در کنار هم می لغزند.

پدیده های حاصل از حرکت ورقه ها:
1- ورقه های دور شونده:

بیش تر محل ورقه های دور شونده در میان اقیانوس ها قرار دارند در این مناطق مواد مذاب از بین دو ورقه خارج شده و بین دو ورقه سخت می شود و پوسته جدید حاصل می گردد.

به همین دلیل هر ساله چندین سانتی متر بر وسعت اقیانوس ها افزوده می شود.

2- ورقه ها های نزدیک شونده:
چون ورقه های نزدیک شونده خصوصیات فیزیکی و شیمیایی مختلفی دارند پدیده های حاصل به یکی از صورت های زیر می باشد.
الف: برخورد ورقه اقیانوسی با قاره ای:
چون ورقه های اقیانوسی نسبت به ورقه های قاره ای سنگین تر می باشند به زیر ورقه های قاره ای کشیده می شوند و باعث ایجاد گودال اقیانوسی- کوه های آتش فشان و زلزله می شوند.

ب: برخورد دو ورقه اقیانوسی:
یک ورقه به زیر ورقه دیگر فرو می رود و با خم شدن لبه ورقه ها گودال عمیق اقیانوسی ایجاد می شود. ورقه فرو رونده ذوب شده و مواد مذاب از بستر دریا خارج می گردند و بر اثر آتش فشان جزایری سر از آب بیرون آورده و جزایر قوسی تولید می گردند.

ج: برخورد دو ورقه قاره ای
هیچ کدام از ورقه ها زیر دیگری فرو نمی رود چون جرم هر دو مساوی است بر اثر چنین برخوردی کوه و زلزله شدید ایجاد می شود.

3- ورقه ها در کنار هم می خزند
در این محل ها نه پوسته جدید تولید می شود و نه ورقه ای تخریب می شود بلکه فقط ورقه ها کنار هم حرکت می کنند در این صورت زلزله های شدید ایجاد می گردد.