زمین زیستگاه ما

زمین زیستگاه ما

مقدمه
زمین شناسی علمی است که درباره ساختمان زمین و موقعیت آن در فضا و علت تغییرات آن تحقیق     می کند در این علم ساختها، فرآیندها و تاریخ گذشته زمین مورد مطالعه واقع می شود. فرآیندهایی که موجب بوجود آمدن تغییرات در زمین می شوند و رویدادهای گذشته زمین و شکل های زندگی از زمان پیدایش تا امروز همه در محدوده علم زمین شناسی است.

علم زمین شناسی شاخه های گوناگونی دارد که هر شاخه کارشناسان مخصوص دارد.

بعضی از شاخ های زمین شناسی عبارتنداز:
1- اقیانوس شناسی:
درباره اقیانونس ها ، لایه های تشکیل دهنده آن ها، جانوران موجود در آنها مطالعه می کند.

2- هواشناسی:
علم مطالعه پوشش گاز در اطراف زمین (هواکره) است.

3- اخترشناسی:
علم مطالعه ستارگان و کلیه اجرام آسمانی و به آن علم نجوم نیز می گویند.

4- ژئوفیزیک:
علم کاربرد قوانین فیزیک در حل مسائل مربوط به زمین

5- ژئوشیمی:
علم شناسایی مواد سازنده زمین مثل سنگ، خاک، کانی و ... است.

6- دیرین شناسی:
علم مطالعه فسیل ها و ارتباط آنها با علم زیست شناسی است. دیرین شناسی در تعیین موقعیت مخازن نفتی نقش مهمی دارد.

7- چینه شناسی:
علمی که با استفاده از لایه های رسوبی و فسیل ها دورن زمین شناسی را مشخص می کند.

سرگذشت زمین:

الف: لایه های رسوبی ساده ترین راه برای تعیین تاریخ گذشته زمین است اما اگر دچار چین خوردگی شده باشند باید از منابع دیگر استفاده کرد.
در هنگام چین خوردگی لایه های زیرین و بالایی به خوبی قابل تشخیص نیست در این صورت باید جنس لایه ها را مورد مطالعه قرار دارد.

ب: بهترین راه مطالعه تاریخ زمین استفاده از فسیل یا سنگواره است.

فسیل چیست؟
آثار و بقایای گیاهان و جانورانی که در دروه های گذشته زمین زندگی می کردند.

در بعضی شرایط یک جاندار به طور کامل به فسیل تبدیل می شود.

وقتی جاندار به طور ناگهانی در یک محیط قرار بگیرد که عوامل مخرب و تجزیه کننده به آن دست رسی نداشته باشند فسیل کامل از آن باقی می ماند.
مثال: قرار گرفتن حشره در شیره های گیاهی - فیل های ماموت در یخچال های قطبی

بسیاری از عوامل موجب تجزیه بدن جاندار و مانع تشکیل فسیل می شوند.

مکانهای تشکیل فسیل
الف: مناطق آبی (دریاها - دریاجه ها - و ..... )
بهترین منطقه برای تشکیل فسیلل محیط های کم عمق است زیرا در این مناطق جانداران آبزی و زیادی زندگی می کنند و عمل رسوبگذاری شدید است.

ب: مناطق خشکی عبارتنداز

تغییر گونه های جانداران:
در مورد بروز تغییر در جانداران فرضیه های متعددی وجود دارد اگر چه این فرضیه ها قابل آزمایش نیستند اما با دلایل و شواهد می توان آنها را قبول یا رد کرد.

1- نظریه لامارک:
استعمال یا عدم استعمال از یک اندام موجب بروز تغییر در جاندار می شود اندامی که زیاد مورد استفاده قرار بگیرد قوی تر می شود و اندامی که کار نکند رشد زیادی ندارد.

مثلا زرافه برای خوردن برگ درختان ناچار گردن خود را بالا کشانده در نتیجه گردن آن نسل به نسل درازتر شده است.

2- نظریه داروین:
طبیعت در محیط افراد سازگارتر را انتخاب می کند و آنهایی که برای زندگی در یک محیط مناسب نیستند از بین می روند.
مثال: زرافه ها دارای اندازه های متفاوتی بوده اند. آنهایی که قد بلند داشته دسترسی به غذا داشته و زنده مانده اند اما زرافه های کوتاه قد بر اثر کمبود غذا از بین رفته اند.

فکر انتخاب طبیعی چگونه در ذهن داروین ریشه گرفت؟
او مشاهده کرد که تعداد اولاد جانداران از والدین بیشتر است اما جمعیت انواع گونه ها همیشه ثابت است.

داروین از این فرضیه سه نتیجه گرفت:

1- در یک محیط خاص فقط تعداد معینی از جانداران می توانند زندگی کنند.
2- بین افراد یک نوع تفاوت فردی وجود دارد همه از نظر سازگاری مشابه نیستند.
3- افرادی که سازگاری بیش تری دارند از شانس بیش تری برای زنده ماندن برخوردار هستند.

جهش:
به صفاتی که به طور ناگهانی در یک فرد ظاهر می شوند و قابل ارثی شدن هستند جهش می گویند.

نظریه دووریس در مورد جهش:
او جهش را عامل ایجاد کننده صفات ثانویه در جانداران دانست.

چگونگی بروز جهش:

جهش بر اثر تغییر مولکول های DNA که ماده اصلی کروموزوم است بوجود می آید این ماده بسیار با ثبات است و کمتر دچار تغییر می شود به همین دلیل طی میلیون ها سال انواع گونه جانداران بدون تغییر باقی مانده اند.

فراتر از زمین

اجداد ما در چند هزار سال پیش تا حدودی به آن آگاهی داشتند و از روی تغییر محل اجرام آسمانی پیش بینی هایی را داشته و دریا نوردان از روی حرکت ستارگران راه خود را پیدا می کردند.

منظومه شمسی:به خورشید و نه سیاره ای که به دور آن می چرخند منظومه شمسی گویند.

منظومه شمسی چگونه تشکیل شده است؟
در حدود 5 میلیارد سال پیش توده عظیم ابر مانندی تحت تاثیر نیروی گرانش شروع به چرخیدن و متراکم شدن کرد و پس از مدتی در وسط آن خورشید تشکیل شد و موادسنگین تر در اطراف سیارات را بوجود آورد.

نکته: حرکت سیارات به دور خورشید بر خلاف جهت حرکت عقربه ساعت است فقط دو سیاره زهره و پلوتون برخلاف بقیه سیارات از شرق به غرب می چرخند.

خورشید:
ستاره ای است که 73 درصد حجم آن هیدروژن 25 درصد هلیم و بقیه از گازهای دیگر دمای مرکز خورشید حدود 15 میلیون درجه و چگالی آن 160 برابر چگالی آب است.

منشا گرمای خورشید انرژی هسته ای که از تبدیل اتم های هیدروژن به هلیم آزاد می گردد.
لکه های خورشیدی: در سطح خورشید قسمت های تیره و سردتری وجود دارد بنام لکه های خورشیدی که دوام آن ها بین چند روز تا چند ماه است.

اجزاء دیگر منظومه شمسی:
الف: سیارک ها

اجرام آسمانی هستند که دانشمندان معتقدند از متلاشی شدن سیاره ای که بین مریخ و مشتری بوده ایجاد شده اند بزرگی آن ها از یک متر تا چند کیلومتر است.

ب: شهاب

تکه هایی از سیارک ها که بر اثر برخورد به جو زمین و اصطکاک بین آن ها شعله ور می شوند.

ج: شهاب سنگ

تکه سیارک هایی که از جو زمین عبور کرده و قبل از سوختن به زمین می رسند.

د: دنباله داره

این اجرام از جنس غبار و یخ هستند تا حدودی به گلوله برف گل آلود شباهت دارند وقتی دنباله دارها به خورشید نزدیک می شوند یخ آن به بخار تبدیل شده و دم درازی به طول هزاران کیلومتر مخالف جهت خورشید تولید می کند.

ه: قمرها

اجزاء دیگر منظومه شمسی هستند که به دور سیارات می چرخند به جزء عطارد و زهره بقیه سیارات دارای قمر هستند.

کره ماه(قمر زمین)
تنها قمر زمین و یکی از بزرگترین قمرها است قطر آن قطر زمین است حرکت ماه از سمت غرب به شرق در مدار بیضی شکلی به دور زمین می چرخند مدار ماه و زمین در حرکت به درو خورشید در یک صفحه قرار ندارند و میان آن دو زاویه ای معادل 5 درجه وجود دارد این واقعیت از نظر پیش بینی زمان وقوع خسوف و کسوف اهمیت دارد.

ستارگان

اختر شناسان به کمک تلسکوپ و ابزارهای علمی مختلف اطلاعات زیادی را درباره ستارگان دریافت کرده اند.
الف: نور

اندازه و فاصله یک ستاره از زمین بر مقدار نور آن تاثیر دارد مثلا اگر ستاره ای پر نور باشد معنایش آن است که ستاره یا بزرگتر و یا فاصله کمی از زمین دارد و جرم آن نیز زیاد است.

ب: دما

ستاره ها از دور به صورت یک نقطه نورانی دیده می شوند که معمولا به رنگ آبی ? قرمز و زرد دیده می شوند.
اخترشناسان از روی رنگ نور آن ها می توانند دمای آن ها را حدس بزنند مثلا:
ستاره زرد رنگ نسبتا داغ محسوب می شود و دمای آن حدود 6000 درجه است
ستاره قرمز رنگ سردتر است و دمای آن حدود 3000 درجه است
ستاره آبی رنگ بسیار داغ است و دمای آن حدود 20 تا 35 هزار درجه است

ج: ترکیب

به وسیله تجزیه نور اطلاعاتی درباره ترکیب آن حاصل می شود برای این کار از دستگاهی بنام طیف نگار استفاده می کنند با مشاهده طیف جذیی ستاره می توان درباره ترکیب اتمسفر آن قضاوت کرد.

د: بزرگی

بزرگی ستارگان بسیار متفاوت است بزرگترین ستاره ای که تا کنون شناخته شده است اپسیلون اوریک با قطر 2/3 میلیارد کیلومتر و سنگین ترین ستاره کوتوله سفید است که یک سانتی متر مکعب آن یک تن وزن دارد.

ه: فاصله

تعیین فاصله ستارگان یکی از مشکلات بزرگ اختر شناسان است و قتی نمی توانند به ستاره ای سفر کرد چگونه می توان فاصله آنرا مشخص کرد فقط با یک روش قابل اندازه گیری است به مثلث بندی معروف است.

چرا آسمان آبی است؟
براثر برخورد نور خورشید به زمین, در هنگام عبور از جو پراکندهمی شود اندازه قطر مولکول های جو طوری است که بیش تر نور آبی را پراکنده می کنند به همین دلیل آسمان آبی به نظر می رسد.

صورت های فلکی:
قدما ستارگان را در گروههای بخصوصی قرار می دادند و آن ها را به شکل معین تصور می کردند که به آن ها صورت فلکی می گفتند.
برای صورت های فلکی یونانیان ? رومیان ? مصریان ? چینی ها و اعراب نامگذاری کرده اند. حدود 88 صورت فلکی شناخته شده که معروفترین آن ها ? دب اکبر ? است.

صورت های فلکی نیمکره شمالی در تابستان

یک نمونه صورت فلکی:

با توجه به مطالب گذشته به سوالات زیر پاسخ دهید.
یکی از سرنشینان آپلو 11 یک قطعه سنگ آسمانی در کره ماه پیدا کرد به وزن 100 نیوتن یکی از دوستان او سنگ را همانجا از او خرید 1000 دلار، یعنی هر نیوتن 10 دلار، اما چون پول همراه نداشت قرار شد در زمین پول را پرداخت کند. پس از مراجعه به زمین فروشنده تقاضای 6000 دلار کرد. با توجه به اینکه قیمت هر نیوتن سنگ تغییر نکرده او چرا پول بیش تری تقاضا کرد؟

رضا می خواهد با یک سفینه به سیاره پلوتو مسافرت کند. در سر راهش از کدام سیاره ها بایدعبور کند؟

پاسخ کوتاه دهید.الف: سیاره است که تمام شبانه روز با چشم غیر مسلح دیده می شود. (زمین)
ب: سلطان جنگل و یکی از صورت های فلکی می باشد. (اسد)
ج: این سیاره به عروس منظومه شمسی معروف است.( زحل )
د: بزرگترین سیاره منظومه شمسی است.(مشتری)

به پرسش های طنز پاسخ دهید.
الف: هم در منظومه شمسی و هم درون فروشگاه رفاه می باشد. (مشتری)
ب: از اجرام آسمانی که اگر سرش را ببرید منفجر می شود. (زمین)
ج: هم در امتحان و هم در سنگ کره زمین می باشد. (ورقه)
د: عطارد ندارد ? زحل یکی دارد ? سیارک دو تا و مریخ سه تا دارد. (نقطه)
زنگ تفریح:مریم: راستی نادر وقتی ماه نو می شود ماه قدیمی و کهنه را چکار می کنند؟
نادر: نمی دانم، فکر می کنم آنرا به کرات دیگر می فروشند.

رضا: بابا، قمر در عقرب است یعنی چه؟
بابا: یعنی مادرت عصبانی است و باید هرچه می گوید قبول کنیم.

روزی ساده لوحی به میهمانی رفت. میخ افسار خرش را وسط حیات صاحب خانه کوبید. گفتند چرا اینجا؟ او گفت : اینجا مرکز زمین است. باور ندارید اندازه بگیرید.

فراتر از زمین

موره

باردید از موره تاریخ طبیعی آمریکا   

 

http://www.mnh.si.edu/ panoramas/htmlVersion/03M.html

یک سایت استثنایی برای نجات زمین

بیایید زمین را نجات دهیم  

به این سایت سری بزنید 

http://www.breathingearth.net/

آتشفشان های ایران

 آتشفشان های ایران

بررسی آتشفشان ها در ایران نشان می دهد ایران دارای پنج آتشفشان دماوند ، سبلان ، تفتان ، بزمان و سهند است که از این تعداد سه آتشفشان بزمان، تفتان و دماوند جز آتشفشانهای فعال فعال محسوب می شوند.   

 زمین در ابتدا به حالت کره گداخته ای بود که پس از طی میلیون ها سال بخش خارجی آن به صورت قشر سختی در آمد. این پوسته به دفعات بر اثر عبور مواد مذاب درونی سوراخ شده و سنگ های آتشفشانی زیادی به سطح آن رسیده است. این عمل در عصر کنونی نیز ادامه دارد. پیدایش کوه های آتشفشانی حاصل فوران مواد مذاب و انباشته شدن مواد است. زمانی که فشار گازها و سنگ های مذاب در هسته زمین بسیار بالامی رود ، فوران اتفاق می افتد. فوران می تواند به آرامی ‌یا به صورت انفجاری رخ دهد و جریان گدازه همراه با گازهای سمی‌ ، پرتاب خاکستر و سنگ و فوران آتشفشانی است. انفجارهای آتشفشانی می توانند تکه های بزرگ سنگ را با سرعت بسیار زیاد به مسافت چندین کیلومتر پرتاب کنند و گاه با مخاطرات طبیعی چون زمین لرزه، جریان «گل» و سیلاب های ناگهانی ، بارانهای اسیدی و درشرایط خاص وقوع سونامی‌ همراه است. در ایران نیز وجود پنج آتشفشان فعال و نیمه فعال باعث شده است تا دانشمندان کشور بررسی هایی در این زمینه انجام دهند. آنها درصددند تا با بررسی مواردی چون چشمه های آب گرم، اندازه گیری گازهای گوگردی و قطر دامنه های کوه های آتشفشانی فعالیت آنها را مونیتورینگ کنند تا در صورت فعال شدن آنها به موقع هشدار دهند. در آتشفشان ها برخلاف پدیده زلزله می توان با بررسی روند فعالیت تا حدودی تغییرات احتمالی را پیش بینی کرد از این رو در این گزارش مروری بر حیات آتشفشان های کشور داریم.   

دماوند ، ببر خفته  

مخروط دماوند در مرکز سلسله کوه‌ های البرز بارزترین فعالیت آتشفشانی دوره «کواترنر» است. به استثنای برخی از فوران های کوچک که اخیرا کشف شد ، فعالیت جدیدی شناخته نشده است از این رو به آن آتشفشان نیمه فعال می گویند. مخروط این قله منظم و روی کوه های فرسایش یافته چهار هزار متری واقع است. دامنه کوه پوشیده از جریان گدازه هایی به وسعت 400 کیلومتر مربع است. جدیدترین گدازه ها در دامنه غربی مخروط قرار گرفته اند و روی همین دامنه است که به طور محلی مخروط هایی از خاکستر وجود دارد. در ارتفاع 100 متری ضلع جنوبی دماوند گازهایی نمایان است. ضمن آنکه در دهانه این آتشفشان با 300 متر قطر دریاچه ای پوشیده از یخ وجود دارد. آتشفشان دماوند از دید زمین شناسی یک سامانه آتشفشانی فعال است ولی فعالیت آن در حد خروج بخار و گاز و چشمه های آب گرم و همچنین بعضی از تظاهرات سطحی از نهشته های وابسته به یک سامانه آتشفشانی و همچنین اثرگذاری بر فرم و ریخت دره ها و ایجاد لغزش های گوناگون به عنوان اثرهای ثانویه بوده است. اندازه گیری های سن با روش کربن 14 که از مواد کربن دار موجود در این رسوبات آبرفتی به عمل آمده است حداقل سن دماوند را حدود 38 هزار و 500 سال تعیین می کند. با توجه به اینکه آثار یخچال های پلیستوسن در روی مخروط آتشفشانی از بین رفته است می توان ادعا کرد که فعالیت عظیم کوه دماوند مربوط به دوره هولوسن یعنی حدود 10 هزار سال قبل است. دماوند یک آتشفشان خفته‌ است که امکان فعال شدن مجدد آن وجود دارد. در برخی از سال ها از جمله سال 1386 شاهد افزایش خروج دود و بخارهایی از قله بودیم که برخی از شاهدان آن را گواهی بر فعال شدن این آتشفشان پنداشتند اما در حقیقت در سال های پر بارش با نفوذ آب به درون قله و برخورد سنگهای داغ، جریانی از بخار آب از دهانه قله خارج می شود و چنین به نظر می رسد که فعالیت های آتشفشانی صورت گرفته است.  

تفتان ، آتشفشانی فعال 

 این کوه آتشفشانی در جنوب شرقی زاهدان و شمال غربی خاش با ارتفاع چهار هزار و 110متر از سطح دریا قرار دارد. پیکره اصلی آن شامل دو کوه است که به وسیله بخش زین مانند و باریکی به هم متصل شده اند. گدازه تفتان مساحتی معادل هزار و 300 کیلومتر مربع را پوشانده و لایه های خاکستر در این آتشفشان کم است. از فعالیت های درون آتشفشان ابر سفید و مشخصی تشکیل می شود که از فاصله 100 کیلومتری قابل مشاهده است و منظره یک آتشفشان فعال را به خوبی نشان می دهد. تفتان جزو یک منطقه آتشفشانی است که تا پاکستان شمالی ادامه دارد و به گره آتشفشان کوه سلطان که در پاکستان واقع و اکنون خاموش است تعلق دارد. فعالیت این مراکز به صورت فوران های انفجاری بوده است. آخرین تکاپوی انفجاری تفتان دو فاز انفجاری است که حاصل آن ایگنمبریت دامنه جنوبی (شمال ترشاب) و توفانهای گسترده در دشتهای اطراف آتشفشان است. اولین فعالیتی که شکل امروزی مخروط شمال غربی آن را درست کرده است باید سنی قبل از دوره پلسیتوسن (از دوران کواترنری از یک هشتم میلیون سال پیش تا 10 هزار سال پیش) داشته باشد. فعالیتهای گدازه ای تفتان در دوران کواترنری صورت گرفته که شامل گدازه های آندزیتی است که بر روی توفهای قبلی ریخته‌ اند.  

بزمان ، جوان ترین آتشفشان ایران  

بزمان در 110 کیلومتری شمال غرب ایرانشهر و جنوب غربی قله تفتان واقع شده که ارتفاع آن از سطح دریا سه هزار و 503 متر است ولی نسبت به اراضی پیرامونی دو هزار و 100متر ارتفاع دارد. جریان بزرگ گدازه‌ از دامنه شرقی قله جریان یافته است. در دامنه شمالی نیز همین جریان گدازه، مخروطی با شیب تند و بسیار مشخص را شکل داده که از آن، جریان گدازه با عظمت خیلی زیاد بیرون آمده است. در اطراف قله اصلی چندین مخروط کوچک دیده می شود که از گدازه تیره رنگ بازالتی تشکیل شده‌ است. بلندترین قله ، مخروطی تازه ساز است که از قطعات بزرگ گدازه شکل یافته و قطر دهانه آن در حدود 500 متر است. به نظر می رسد که بزمان جدیدترین آتشفشان ایران باشد. مواد آتشفشانی آن منطقه ای را در حدود هزار و 400 کیلومتر مربع پوشش داده است. با توجه به مورفولوژی (ریخت شناسی) و منظره ، تشابه زیادی با تفتان دارد. کوه بزمان را باید مانند تفتان جزو آتشفشان های نیمه فعال ایران محسوب کرد. در دهکده بزمان واقع در جنوب شرقی آتشفشان اصلی نیز چشمه‌ آب گرمی که درجه حرارت آن در حدود 36 درجه است وجود دارد که تا اندازه‌ای نیمه فعال بودن آتشفشان را تایید می کند. سبلان سبلان در مشرق تبریز واقع است. ارتفاع آن از سطح دریا بیش از چهار هزار و 800 متر و گدازه های آن سطحی معادل هزار و 200 کیلومتر را اشغال کرده است که به دلیل فرو ریختگی و ریزش متعدد به شدت قطعه قطعه است. «سبلان اصلی» ، «سبلان کوچک» ، «کوه سلطان» و «آغان داغ» قله های آتشفشانی این کوه را تشکیل می دهند. در قسمت شمال و در قاعده ای که بلندترین قله سبلان در آن واقع است دریاچه کوچکی وجود دارد که احتمالا باقی مانده دهانه آتشفشان است. در دامنه جنوبی سبلان ، چشمه های گوگردی زیادی وجود دارد که آب آنها در حدود 40 درجه سانتی گراد حرارت دارد و تنها گواه فعالیت آتشفشان خاموش سبلان است.  

سهند 

 آتشفشان بزرگ سهند در 40 کیلومتری جنوب تبریز واقع است و با آتشفشان های کوچک تر شمال غرب دریاچه ارومیه و مرکز آتشفشانی ارمنستان و آرارات که در نزدیکی مرز ایران واقع است ارتباط دارد. کوه سهند مخروطی بسیار پهن و گسترده دارد که از خاکسترهای فراوان تشکیل شده و به وسیله آب های جاری ، دره های تنگی در آنها ایجاد شده است. به باور زمین شناسان به احتمال زیاد ، پیدایش آتشفشان های سهند به تجدید فعالیت گسل سلطانیه - تبریز که از منطقه سهند عبور می‌کند ، مربوط بوده است. مواد آتشفشانی سهند که بر روی رسوبات مختلف و در مساحت تقریبی چهار هزار و 500 کیلومتر مربع پوشانده شده است. سن مطلق گدازه های مختلف سهند بین 12 تا 14 میلیون سال را نشان می دهد. به این ترتیب آتشفشان های سهند در چند مرحله فعالیت داشته و در حد بین این مراحل فعال ، آرامش نسبی برقرار بوده است.

مردم سنگ شده ی شهر پمپی ایتالیا

مردم سنگ شده ی شهر پمپی ایتالیا  

اینجا شهر پمپئی ایتالیاست؛ یکی از قدیمی‌ترین و اسرارآمیز‌ترین شهرهای به جا مانده از گذشته؛ شهر بزرگی که همراه شهر همسایه‌اش «هرکولانئوم» بر اثر یک حادثه  از صفحه روزگار محو شدند و نزدیک به 1500 سال طول کشید تا مردم به خاطر آوردند که چنین شهری وجود داشته. فوران و خشم آتش‌فشان «وزوو» زمان را برای همیشه در این شهر متوقف کرده است. این اتفاق که در سال 79 میلادی رخ داد باعث شد پمپئی به‌عنوان دست نخورده‌ترین شهر تاریخی ایتالیا انتخاب شود و اطلاعات مهمی از زندگی آن دوران را به محققان و باستان‌شناسان امروزی نشان دهد. 
 

همشهری سرنخ در شماره 65 خود در گزارشی به بررسی سرگذشت این شهر پرداخته است که بخش‌هایی از آن در ادامه می‌آید:


 یک تمدن بزرگ 

پمپئی یکی از شهرهای پرجنب و جوش قدیمی بوده؛ شواهد به جا مانده در این شهر آن‌قدر دقیق هستند که به کمک آن می‌شود ریز‌ترین جزئیات زندگی مردم را به سادگی متوجه شد؛ به عنوان مثال در یکی از طبقه‌های خانه‌ای مشهور به «سیریکوس» کتیبه‌ای وجود دارد که روی آن نوشته شده است: «خوش آمدید.» در زیر آن کلمه پول به چشم می‌خورد. این کتیبه به وضوح نشان می‌دهد که این محل یک شرکت تجاری بوده که دو نفر آن را اداره می‌کردند. دو شریک به اسم «سیریکوس» و «نومیانوس». در خانه‌های دیگر جزئیات فراوانی مربوط به دسته‌های مردم و رده‌های شغلی و اجتماعی‌شان دیده می‌شود. این شهر بعد از اشغال توسط رومی‌ها به سرعت توسعه پیدا کرده بود. در این شهر یک آمفی تئاتر، استخر شنای عمومی و همین‌طور سیستم آبرسانی دقیق وجود داشته است. سیستم آبرسانی، آب چشمه‌های قنات را در حداقل 25 خیابان اصلی برای حمام‌های عمومی و چندین خانه به صورت خصوصی منتقل می‌کرد. اما یکی از مهم‌ترین اهداف این سیستم، آبرسانی دفتر‌های تجاری مستقر در این شهر بوده است. این موضوع نشان می‌دهدکه این شهر یکی از مراکز مهم تجاری به حساب می‌آمد.
 

 

نکته جالب اینجاست که سیستمی برای ذخیره آب در این شهر وجود دارد که در نوع خودش بی‌نظیر است و حتی از فواره‌های آب در زمان پرآبی برای تزئین خانه‌ها و میدان‌های شهر استفاده می‌شده. آمفی‌تئاتر این شهر با طراحی جالب و منحصربه‌فرد یکی از مهم‌ترین مراکز نشست و برخاست و بحث و گفت‌وگو میان مردم بوده است. تعداد زیادی نقاشی در این شهر دست نخورده و سالم باقی مانده است که جزء آثار ارزشمند تاریخ هنر باستان به حساب می‌آید. از شواهد پیداست که این شهر به نوعی یک شهر توریستی به حساب می‌آمده و رومی‌های باستان در آن خانه‌های ویلایی داشتند. به همین دلیل حدس زده می‌شود هنگام فوران آتش‌فشان، این شهر جمعیتی بالغ بر 20 هزار نفر داشته است. پروفسور ویلیام آوت در این‌باره می‌گوید: «این شهر در زمانی که آتش‌فشان فوران کرد به بالا ترین درجه رشد اجتماعی خود رسیده بود.» 

 شهر پرحادثه       

در فاصله بین سال‌های 62 تا 79 میلادی شهر پمپئی حوادث زیادی را از سر گذرانده است؛ اما این همه ماجرا نیست. 5 فوریه سال 62 زمانی بود که یک زلزله شدید که شاید اولین نشانه‌های آتش‌فشان بوده باعث خرابی قسمت زیادی از شهر می‌شود. از روی آثار به جا‌مانده می‌شود گفت که زلزله‌ای با بزرگی هفت ریشتر این شهر را لرزانده است. در زمان زلزله مردم در جشن بزرگی حضور داشتند که به افتخار «آگوستوس» یا پدر مردم برگزار می‌شد. به همین دلیل به ساکنان شهر آسیبی وارد نشده است. اما آتش‌سوزی بعد از زلزله و بیماری باعث از بین رفتن ساکنان شهر شده است. اعتقاد دانشمندان بر این است که تقریبا بیشتر شهر بر اثر زلزله نابود شده بود و هنگام فوران قسمت‌هایی از آن مثل آسیاب‌ها هنوز در دست بازسازی بوده است. زلزله شهر‌های اطراف این منطقه را هم تحت تاثر قرار داده و بعد از آن هرج و مرج و دزدی و قتل در شهر به راه افتاه بود. احتمالا بعد از زلزله بسیاری از مردم به شهر‌های دیگر کوچ کردند اما آنهایی که به شهرشان عشق می‌ورزیدند باقی ماندند تا شهر را از نو بسازند. به همین دلیل حدس زده می‌شود که این شهر باستانی یکی از پرجمعیت‌ترین شهر‌های دوران باستان بوده است. نگاهی به نقاشی‌های دیواری بلند که در این شهر وجود دارد نشان می‌دهد که این شهر هنگام فوران هنوز در حال بازسازی بوده و ساخت و ساز در آن تمام نشده بود. این زلزله احتمالا نشانه‌ای بوده برای فعالیت فورانی آتش‌فشان اما مردم شهر که دانشی در این مورد نداشتند به جای ترک شهر ماندند و گرفتار انفجار آتش‌فشان کوه وزوو شدند. 

 فورانی به قدرت بمب اتم  

در زمان فوران، پمپئی مهم‌ترین شهر منطقه بوده است. اینجا مشهور‌ترین شهر منطقه بود که کشاورزی پررونق باعث رشد جمعیت این شهر و اطرافش شده بود. نکته جالب اینجاست که آنها رونق کشاورزی‌شان را مدیون خاکستر‌های آتش‌فشانی به جا مانده از فوران‌های قبلی بودند؛ یعنی همان پدیده‌ای که باعث رونق کسب و کار آنها شده بود، سرانجام همه آنها را به کام مرگ فرو برد. بر اثر فوران سال 79 بسیاری از شهر‌های اطراف مثل هرکولانئم هم دچار تخریب و آسیب شدند.
 

سوال عجیب و مهمی در باره این شهر وجود دارد؛ اینکه چطور تعداد زیادی از مردم شهر بدون اینکه از جایشان تکان بخورند مرده‌اند. محققان به این نتیجه رسیده‌اند که فوران آتش‌فشان به صورت تدریجی اتفاق نیفتاده است بلکه این فوران انفجار بزرگی بوده که قدرت آن معادل یک بمب اتمی در نظر گرفته می‌شود. به همین دلیل ظرف چند ثانیه تمام شهر با ابری از خاکستر داغ که دمای آن به بیشتر از 250 درجه می‌رسیده پوشیده شده و همه چیز را در چند لحظه کوتاه سوزانده و نابود کرده است. مردم و ساختمان‌ها در این شهر به وسیله 12 لایه مختلف خاکستر آتش‌فشانی پوشیده شده‌اند. در یک نسخه تاریخی که 25 سال بعد از فوران آتش‌فشان نوشته شده معلوم می‌شود که انفجار آتش‌فشان آن‌قدر بزرگ بوده که تمام نوار ساحلی و شهر ناپل را هم تحت تاثیر قرار داده است. این نسخه به وسیله پلینی نوشته شده است که در زمان فوران در بندر ناپل زندگی می‌کرده است. بررسی نوشته‌های این مرد نشان می‌دهد که براثر این حادثه او عمویش را از دست داده و دچار ضربه روحی شدیدی شده است. گویا او رابطه بسیار نزدیک و صمیمانه‌ای با عمویش داشته. نکته جالب اینجاست که عموی او بلافاصله بعد از فوران ناوگان دریایی ناپل به کمک حادثه‌دیدگان می‌رود و جان خودش را در همین زمان از دست می‌دهد.

 

  

محققانی که در زمینه آتش‌فشان‌ها کار می‌کنند بعد از پیدا شدن یادداشت‌های پلینی جوان درمورد این حادثه، فوران‌های بزرگ و آنی را «پلینین» نامگذاری کردند. نسخه‌های بعدی نشان می‌دهد که تاریخ دقیق این اتفاق روز 24 آگوست سال 79 میلادی بوده است. به هر حال پژوهش‌های باستان‌شناسی نشان می‌دهد که این شهر احتمالا دو ماه قبل از این تاریخ بر اثر خاکستر داغ سوخته و دفن شده بود. این نظریه به وسیله یکی دیگر از دستنوشته‌های تاریخی تقویت می‌شود که تاریخ جاری شدن مواد مذاب را 23 نوامبر ثبت کرده است.

اسکلت یکی از قربانیان آتش غشان ورو

رکولانیوم، شهری باستانی در ایتالیا است که قدمت آن به زمان امپراتوری روم برمی‌گردد و در جریان آتشفشان کوهستان وزو در 24 اوت سال 79 میلادی به همراه شهر پمپی زیر خاکستر و مواد مذاب مدفون شد.

این اسکلت متعلق به یکی از قربانیان آتشفشان وزو واقع در شهر باستانی هرکولانیوم  

می باشد. 

 

پدیده های زمین شناسی

پدیده های زمین شناسی  

یک فلش علمی در باره ی پدیده های زمین شناسی  

 

برای ردیافت فایل روی کلمه ی زمین شناسی کلیک کنید .

انشقاق قاره ها

انشقاق قاره ها   

تغییرات خشکی ودریاها:   

نخستین کسی که مسئله ی اشتقاق قاره ها را بیان کرد،دانشمند آلمانی به نام «واگنر»

بود.او معتقد بود که در گذشته قاره ی عظیمی به نام «پانگه آ» و اقیانوس بزرگی به نام

«پانتالاسا» وجود داشته است.در چند صد میلیون سال قبل،پانگه آ شروع به تجزیه

شدن که دو قاره های کنونی کم کم از هم جدا شد و در موقعیّت های امروزی قرار

گرفتند.

زمین شناسان معتقدند که قاره ی پانگه آ در حدود 200 میلیون سال قبل وجود

داشته است.چند میلیون سال بعد، پانگه آ به دو قارّه ی بزرگ « لورازیا» و« گندوآنا »

تبدیل شد.

که لورازیا شامل آمریکای شمالی، گرینلند وبیشتر قسمت های آسیا واروپای امروزی

بوده و گندوآنا شامل آمریکای جنوبی،آفریقا ،قطب جنوب،هندوستان واسترالیای کنونی

را شامل می شود.

فاصله ی دو قاره ی لورازیا وگندوآنا  را دریایی به نام «تتیس» پر می کرده است که

امروزه دریاهای مدیترانه،مازندران وسیاه را بازمانده های آن دریا می دانند.

مدّت زیادی از تقسیم شدن پانگه آ نگذشته بود که آمریکای جنوبی وآفریقا بصورت

یک قطعه از گندوانا جدا شدند.بعد ها نیز این دو قارّه از یکدیگر متمایز گردیدند.  

    

 برای دریافت فایل روی کلمه ی انشقاق قاره ها کلیک کنید

آتشفشان

آ تشفشان    

تعاریف

آتشفشان (Volcano)

عبارت از دستگاه و یا ساختمان زمین شناسی است که از طریق آن مواد مذاب و گازی و در مواردی همراه با قطعات جامد از اعماق به سطح زمین راه یافته و تجمع این مواد در محل خروج تشکیل بر جستگیها‌‌یی بنام آتشفشان می نماید.

ماگما (Magma)

ماگما

 به مواد مذاب اساساً سیلکاته ماگما گفته می شود. ماگما علاوه بر فاز مایع معمولاً حاوی مواد فرار (فاز گازی ) و یا جامد ( بلورها و قطعات ) ممکن است باشد

گدازه (Lava)

 ماگما و یا ماده مذاب خارج شده از آتشفشان را گویند.

جریان گدازه ای (Lava flow)

جریان گدازه ای

 به مواد گدازه ای روان شده در سطح زمین که گاه بصورت نهر و یا رودخانه ای از مواد مذاب جلوه می نماید , گفته می شود

حجره ویا اتاقک ماگمایی (Magma chamber)

اتاقک ماگمایی

به محل تجمع ماده مذاب و یا ماگما در اعماق زمین حجره ماگمایی اطلاق می شود.گاه این مجرای آتشفشانی حا لت استوانه ای داشته که در صورت پر شدن از ماده مذاب و انجماد ایجاد ستون منجمد آتشفشانی  

  (Volcanic necks) می نمایند.

ابرخاکستر(Ash Cloud)

 ابرخاکستر، ابری از جنس خاکستر است که بعد از چند فوران آتشفشانی  در هوا تشکیل می شود.

دودکش(plug)

دودکش(plug)

دودکش ، راهی است که ماگمای یک آتشفشان از درون آن عبور می‌کند. دودکشهای آتشفشانی گاه عبارت از شکستگی و یا محل بر خورد شکستگیها می باشند. اگر در حالت اول شکستگی از ماگما پر شود, پس از انجماد تشکیل یک توده سنگ آذرین صفحه مانند میدهد که طبقات را قطع نموده اند و بدان دایک Dike)) گفته می شود. در مواردی نیز ماده مذاب از طریق شکستگی ها بالا آمده و بموازات چینه بندی سنگها جایگزین می شود. به این گونه سنگهای آذرین صفحه ای که در بین لایه ها و به موازات آن ها تشکیل شده اند, سیل (Sill) اطلاق میگردد. چنانچه ضمن جایگزینی ماده مذاب در بین چینه بندی بخش مرکزی دارای تمرکز بیشتری از مواد مذاب نسبت به طرفین بوده و تحدب بطرف بالا باشد در یان حالت به توده سنگهای آذرین حاصل لاکولیت  (Laccolith) گفته می شود.

 پوسته (Crust)

پوسته، خارجی‌ترین لایة سنگی زمین است.

حجرة ماگمایی(Magma Chamber)

اتاقک ماگمایی

 حجرة ماگمایی حاوی ماگمای عمیق و درون پوستة زمین است.

دهانه آتشفشان (Volcanic crater)

دهانه آتشفشان

به محل خروج مواد آتشفشانی در سطح زمین دانه یا (Crater) گفته  

می شود که معمولاً بشکل قیف مانند در انتهای دودکش آتشفشانی ملاحظه میگردد

مخروط آتشفشانی(Volcanic cone)

به برجستگی و یا کوه مخروطی تشکیل که بر اثر انتشار و تجمع مواد آذر آواری ( پیروکلاستیک ) و یاگدازه ای ( ویا هر دو ) در اطراف دهانه تشکیل میگردد مخروط آتشفشانی گفته می شود. مواد آذر آواری یا پیروکلاسلتیک به مواد آتشفشانی پرتاب شده در اثر فوران آتشفشانی ( لخته های مایع  نیمه مایع یا خمیری و یا جامد ) اطلاق میگردد . این مواد ممکن است منحصراً از مواد آذر آواری تشکیل شده باشد که در این صورت بدان مخروط تفرایی (Tephra cone)و یا اساسا ً از مواد گدازه ای تشکیل یافته باشد که بدان (Lava cone) و یا بالاخره تناوبی از مواد گدازه ای و آذر آواری ممکن است باشد که به اینگونه آتشفشان ها که معمولاً حالت لایه بندی نیز دارند استراتوولکان (Stratovolcan)گفته شده و مخروط آتشفشانی آنها از نوع مختلط یعنی (Composite cone) می باشد.

آتشفشانها پدیده های جهانی هستند و در سایر کرات منظومه شمسی به ویژه سیارات مشابه زمین یک پدیده عادی محسوب می شود و آتشفشان بی شک در کیهان نیز رخ می دهد.همچنین پوشش سطحی ماه اغلب با سنگ های آتشفشانی پوشیده شده است و بارزترین ارتفاعات مریخ توسط آتش فشانها ساخته شده است. فوران های فومرولی در برخی کرات مانند قمر آیو در سیاره مشتری یک پدیده عادی می باشد. زبانه های آتش و لکه های خورشیدی را جدا از ماهیتشان، می توان نوعی فوران آتش فشانی در خورشید تلقی نمود. علم آتشفشان شناسی به مباحث نحوه تشکیل و تحول ماگما، چگونگی جابجایی و حرکت انواع مواد، گدازه ها و ماگماها و نیز تحولات آنها در اتاقک های ماگمایی، چگونگی فعالیت آتش فشان ها و گسترش مواد آتشفشانی در سطح زمین، چگونگی تحول مواد آتشفشانی و ... اشاره می کند. علم آتشفشان شناسی از برخی علوم زمین چون پترولوژی ، تکتونیک جهانی، ژئوشیمی، چینه شناسی ، رسوب شناسی ، ژئوفیزیک ، کیهان شناسی و برخی دیگر از علوم تجربی مانند شیمی، فیزیک ، آمار و ریاضی کمک می گیرند.

برای دریافت فایل روی کلمه ی آتشفشان کلیک کنید